HEMEN hemen iki yıldır dergimizde aralıklarla da olsa üzerinde önemle durduğumuz Azerbaycan cumhurbaşkanlığı seçimleri geldi çattı. Propaganda dönemi başladı ve seçimlere 45 gün kaldı. Türk dünyasını ve Türkiye’yi çok yakından ilgilendiren bu seçimler için Ağustos ayı içinde 10 günlük bir Azerbaycan seyahati yaptık. Şu anda kabul edilmiş bulunan 12 adayın on tanesi ile başbaşa samimî görüşmelerde bulunduk. Çekimler gerçekleştirdik. Siz aziz okuyucularımıza her zaman olduğu gibi en yeni ve en doğru haberleri verebilmek için yaptığımız gezide, çok ilginç gelişmeler yaşadık. Hükûmet kanadıyla, muhalefetin parçalanmış bölümleriyle, Rusya ve İran yanlısı adaylarla yaptığımız görüşmelerin bir kısmını aktararak sizleri doğru bilgilendirmeye çalışacağız.
Azerbaycan şu anda iki büyük kampa bölünmüş durumda;
1. Azerbaycan iktidarı; Yeni Azerbaycan Partisi’nin temsil ettiği bu kanadın iki başkan adayı var. Birincisi hâlâ ABD’de makinaya bağlı olarak yaşamını sürdüren cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, ikincisi yeni başbakan tayin edilen İlham Aliyev.
2. Azerbaycan Muhalefeti; Müsavat Partisi, Azerbaycan Halk Cephesi Partisi, Millî İstiklâl Partisi, Vatandaş Hemreyliği Partisi, Azerbaycan Liberal Partisi, Azerbaycan Halk Cephesi Partisi II, Adalet Partisi, Millî Vahdet Partisi ve yirmiye yakın diğer küçük partilerin oluşturduğu blok.
Azerbaycan iktidarı şu an, tek gibi görünse de, içinde üç ayrı klanın hâkimiyet mücadelesini sürdürdüğü bir birlik görünümüne sahip. Haydar Aliyev; Kürtler, Nahcıvanlılar ve Ermenistanlılardan oluşan bu klanları bugüne kadar çok ince bir denge üstünde tutmasını bildi Hiçbirinin ileriye gitmesine izin vermedi. Şu anda Haydar Aliyev’in ismi, bu üç klanın dengede durmasına ve İlham Aliyev etrafında yer almasına yetiyor. Bu arada Haydar Aliyev ölürse ne olur? Bana göre, bunlar yine de İlham Aliyev’i desteklerler. Esas mücadele seçimlerden sonra başlar. Bunların artık aday göstermesi anayasaya göre imkânsız. Bu yüzden onların önünde tek seçenek İlham Aliyev’dir.
Azerbaycan muhalefeti, Türkiye’de bazı basın yayın organlarının belirttiği gibi tek aday etrafında birleşmiş bir durumda değildir. Hattâ, millî harekât dediğimiz Halk Cephesi’nden gelme adayların bile tek aday üzerinde anlaşamadıkları şu günün gerçeğidir. Yaptığımız görüşmeler sonucunda edindiğimiz izlenimler, muhalefetin tam bir yamalı bohça görünümünde olduğu şeklindedir.
1. Müsavat Partisi’nin başkan adayını destekleyen 20’ye yakın küçük siyasî partinin oluşturduğu demokratik blok.
Bu bloğun başkan adayı İsa Kamber Beydir.
2. Millî İstiklâl Partisi, Azerbaycan Halk Cephesi Partisi ve birkaç küçük partinin oluşturduğu blok.
Bu bloğun başkan adayları Ali Kerimli ve Etibar Memmedov’dur. Bu blok Ağustos ayı içerisinde son bir atak yaparak birinci blokla birleşme teşebbüsünde bulundu. Fakat bugüne kadar bir sonuç alınamadı. Yalnız Azerbaycan Halk Cephesi Partisi lideri Ali Kerimli Beyin konuşmalarından çıkardığımız sonuca göre, Ali Bey, her an Etibar Memmedov adına, adaylıktan çekilebilir.
3. Vatandaş Hemreyliği, Azerbaycan Halk Cephesi Partisi II, Azerbaycan Liberal Partisi, Millî Vahdet Partisi gibi partilerin oluşturduğu blok. Bu bloğun başkan adayları Sabir Rüstemhanlı, Lâle Şövket, Hasan Kudret Guliyev ve Yunus Oğuz’dur.
4. Demokrat Parti, Adalet Partisi, Sosyal Demokrat Parti ve Komünist Parti’nin oluşturduğu sol blok. Bunların başkan adayı Resul Guliyev idi. Ancak, dergimizin 43. sayısında yazdığımız gibi Haydar Aliyev, Resul Guliyev’in seçimlere katılmasına izin vermedi. Bu yüzden bu bloğun başkan adayı İlyas İsmailov’dur.
Yukarıda genel hatlarıyla verdiğimiz tablo, Azerbaycan’ın cumhurbaşkanlığı seçimleri tablosudur. İktidarın adayı tektir ve İlham Aliyev’dir. Her ne kadar Haydar Aliyev de adaylar listesinde yer alıyorsa da sağlığı el vermediği için birkaç gün içinde adaylıktan çekilecektir. Muhalefetin dört ayrı kampta sekiz adayı var. Bunlar;
1. Sabir Rüstemhanlı-Vatandaş Hemreyliği Partisi Genel Başkanı
2. İsa Kamber-Müsavat Partisi Genel Başkanı
3. Ali Kerimli-Azerbaycan Halk Cephesi Partisi Genel Başkanı
4. Etibar Memmedov-Millî İstiklâl Partisi Genel Başkanı
5. Lâle Şövket-Liberal Parti Genel Başkanı
6. Hasan Kudret Guliyev-Halk Cephesi Partisi Genel Başkanı
7. Yunus Oğuz-Millî Vahdet Partisi Genel Başkanı
8. İlyas İsmailov-Adalet Partisi Genel Başkanı
Bunlardan Türkiye ve Türk dünyası politikaları özel yer tutan ya da milliyetçi diyebileceklerimiz Sabir Rüstemhanlı, İsa Kamber, Ali Kerimli, Etibar Memmodov, Lâle Şövket, Hasan Kudret Guliyev ve Yunus Oğuz’dur. Yani milliyetçi kesim yedi ayrı adayla seçime katılıyor. Bu durum elbette, iktidarın ve diğer adayların lehine. İlham Aliyev, bir son dakika gelişmesi olmazsa iktidarın en kuvvetli adayı. Bu son dakika gelişmesi, Haydar Aliyev’in sağlıklı bir şekilde yurda dönmesidir. Fakat, bu durum artık imkânsız gibi görünüyor.
Bütün adayların Türkiye’yi bir kenara itecek bir politika geliştirmeleri pek mümkün değil… Türkiye az veya çok her adayın gündeminin birinci maddesini oluşturuyor. ABD ve Rusya’yı da aynı sıraya koymak gerekiyor. Bütün muhalif liderlerin Türkiye için ortak diyebileceğimiz şikâyetleri var. Bilhassa Haydar Aliyev’in sağlık durumu hakkında resmî açıklama yapılmaması en fazla eleştirilen husus. Haydar Aliyev’in sağlıklı olarak oğlunu başbakan adayı gösterdiği şüphesi son derece yaygın. Ve tüm muhalefetin itirazı; Haydar Aliyev, kendini bilmez bir hâldeyken, nasıl oluyor da oğlunu başbakan atıyor? Bunun anayasaya aykırı olduğu düşüncesinde birleşiliyor. Eğer, GATA, atamanın yapıldığı günde resmî bir açıklama yapsaydı, mesele kalmayacaktı. Bu açıklama yapılmadığı için, muhalefet tümüyle Türkiye hükûmetine kırgın…
Azerbaycan seçimlerinin önemini daha önceki yazılarımızda vurgulamış ve bugünü iki yıl önceden tahmin etmiştik. Dergimizi takip edenler 43., 44. ve 49. sayılarımızda;
Muhalefetin birleşemeyeceğini, Resul Guliyev’in asla aday olamayacağını ve hepsinden önemlisi İlham Aliyev’in cumhurbaşkanı adayı olacağını yazmış ve bu durumda muhalefetin seçim kazanmasının mümkün olmayacağını belirtmiştik. Şimdilik, bilmediğimiz tek husus seçimi kimin kazanacağıdır. Fakat görünen köy kılavuz istemiyor. Muhalefetin bu durumu, seçimin ibresini İlham Aliyev’den yana çeviriyor. Kaldı ki, ABD Başkanı Bush’un ve Rusya Başkanı Putin’in birer gün arayla (14-15 Ağustos 2003) İlham Aliyev’i başbakan olmasından dolayı kutlamaları da bir işaret sayılabilir.
