Atsız’ın Bilinmeyen Bir Yazısı : On Beşinci Asra Aid Bir Türkü

On beşinci asırdan kalan halk edebiyatı örnekleri yok gibidir. Bunun için, ancak bir beyti malûm olan eski bir türküyü burada zikredeceğim. Bu beyit Giesenin 1922 de neşrettiği anonim «Tevarih-i al i Osman» metninin altmış beşinci sayfasındadır. Hicri 829 (m. 1426) yılında, İzmiroğlunun Osmanlılar tarafından yenilip oğlu ile birlikte öldürülmesi üzerine çıkmıştır. Anonimde bu mesele hakkında şu satırlar vardır: İzmir oğlu Osmanluyu beğenmezdi. Osmanluya davşan deyü ad vermiş idi. Kendülere kurt dedürmüş idi. Oğlunun adı Hasan idi. Ol vakit kim uğraşda sinub İzmir oğlı kaçdı, anlara bir türki çıkarmışlardı. Çokdurur. İlla amma bu beyit arada yadolsun:

- Reklam -

Ulaşur dağdağı kurda
Davşan neler eder kurda.

Bu şekli ile iki mısraın da aynı kafiye ile bitmesi nazım tekniğine göre bir yanlışlıktır. Ancak Giese birinci misraın diğer bir nüshadaki başka bir şeklini de gösteriyor ki doğrusu da bu olsa gerektir. Bence daha doğru olan bu mısra şöyledir:

O Alaşardağı kırda.

Bu suretle kafiye yanlışı ortadan kalkıyor ve beyit şu şekli alıyor:

O Alaşardağı kırda
Davşan neler eder kurda.

Duraksız sekiz heceli ile yazılan bu beyit, bugünkü bilgimize göre türküden çok koşmaya benziyorsa da, türkünün yazıldığı çağda yaşıyan anonim müellifinin hükmünü kabule mecburuz.

1426 yılına ait olduğu için, benim bildiğime göre, şimdilik halk edebiyatı örneklerinin en eskisi bu eksik parçadır. Bu bakımdan değerlidir.

Adsız

* Yazı Halk Bilgisi Haberleri dergisinin Birinciteşrin 1938 tarihli 84. sayısında yayınlanmıştır.
** Yazıyı bize ulaştıran İbrahim Ağkoyun Beğ’e teşekkür ederiz.
*** Yazı İsmail Akgöz tarafından birebir bilgisayara aktarılmıştır.